• Door Jasperien van Weerdt op woensdag 1 mei 2024
Categorie: Beurs vandaag, Redactioneel

Fed handhaaft rente en gaat balans vanaf juni in lager tempo afbouwen

De Federal Reserve heeft, zoals algemeen werd verwacht, besloten om het belangrijkste rentetarief te handhaven op 5,25% tot 5,50%. Wel gaat het tempo waarmee de omvangrijke balans wordt afgebouwd vanaf juni fors omlaag. Een renteverhóging, zoals de laatste tijd weleens wordt gesuggereerd, is niet aan de orde.

De zogeheten federal funds rate (het belangrijkste officiële rentetarief) blijft voorlopig op het huidige niveau van 5,25% tot 5,50%, zo heeft de Federal Reserve woensdagavond besloten. Het Amerikaanse stelsel van centrale banken zag 'geen vooruitgang' in de beweging van de inflatie richting de gewenste 2%. Dat is wel nodig: de Fed moet meer naar eigen zeggen vertrouwen hebben dat de inflatie 'duurzaam richting de 2% beweegt', voordat een renteverlaging aan de orde is, zo herhaalde de centrale bank herhaaldelijk. Een hoge inflatie tast immers de koopkracht aan en moet koste dus wat kost worden bestreden.

Inflatie blijft 'sticky'

Dat de Fed wederom op de pauzeknop zou drukken, was geen verrassing. Volgens de FedWatch Tool van CME Group werd dat scenario ingeprijsd op 99%. Dat heeft dus alles te maken met de aanhoudend hoge inflatie.

Bij het vaststellen van de rente kijkt de Federal Reserve vooral naar de zogeheten kern-PCE-inflatie, waarbij de prijzen van voedingsmiddelen en energie buiten beschouwing zijn gelaten. Dit cijfer is de afgelopen jaren flink gedaald, maar de laatste maanden wil het niet meer zo vlotten. Afgelopen vrijdag bleek dat de PCE-inflatie in maart was uitgekomen op 2,8% op jaarbasis, evenveel als in februari (zie grafiek). Economen hadden juist gerekend op een daling tot 2,7%.

Ook andere inflatiemaatstaven stemmen niet optimistisch. Dinsdag bleek dat de arbeidskosten in de VS harder waren gestegen dan verwacht. De uurlonen waren op jaarbasis met 4,4% opgelopen. Ook de huizenprijzen stijgen harder dan voorheen. Al met al is dat niet wat je je voorstelt bij 'duurzaam bewegen naar 2%'.

Renteverhoging is niet aan de orde

In de toelichting op het rentebesluit onderstreepte Powell meerdere malen dat de Fed nog steeds vastberaden is om het doel van 2% te behalen. Maar hij wilde zich niet laten vastpinnen aan een tijdsframe. "Die 2% moet op den duur worden bereikt", zei Powell, daarmee suggererend dat er geen enorme haast bij is. Hij gaf ook aan dat restrictief monetair beleid nu eenmaal tijd nodig heeft om effect te sorteren.

Powell wilde niet aangeven of de Fed - net zoals bij het vorige rentebesluit in maart - nog steeds vasthoudt aan drierenteverlagingen dit jaar. Hij herhaalde alleen dat de Fed meer vertrouwen wil hebben dat de inflatie goed op weg is naar het streefcijfer.

De laatste tijd klinken er steeds meer geluiden dat de Fed zelfs weleens zou kunnen overwegen om de rente te verhógen, om de inflatie alsnog terug in het hok te krijgen. Hierover was Powell stellig. Hij maakte duidelijk dat dit niet aan de orde is. Het huidige tarief is volgens hem passend om het inflatiedoel te bereiken.

Onverwachte verzwakking arbeidsmarkt kan Fed alsnog in beweging zetten

Opvallend was verder dat Powell zei dat de Fed bereid is om te reageren mocht de arbeidsmarkt onverwacht verzwakken. De Fed heeft immers een dubbel mandaat: naast prijsstabiliteit streeft zij naar volledige werkgelegenheid. Het laatste houdt in dat de werkloosheid onder de 4% moet blijven. Bij de vorige persconferentie in maart legde Powell daar minder nadruk op.

Dit legt een extra gewicht op het Amerikaanse banenrapport van komende vrijdag. Mocht dan blijken dat de arbeidsmarkt onverwacht scheurtjes vertoont, dan zou het zomaar kunnen dat de Fed toch eerder aan de renteknop gaat draaien. De rente onnodig lang hoog houden brengt immers ook risico's met zich mee. Het duurt ongeveer een halfjaar voordat een rentestap volledig is geabsorbeerd in de economie. Mocht de economie al aan het afkoelen zijn, terwijl de rente nog hoog is, dan kan de economie onnodig schade worden toegebracht.

Komt er echter opnieuw een ijzersterk arbeidsmarktrapport (met een hoge loon- en banengroei), dan zal dat de Fed ruimte geven om nog een tijdje op de handen te blijven zitten. In dat opzicht verkeert de Fed in een luxepositie, erkende Powell. De economische groei is sterk, waardoor er minder haast is met een renteverlaging dan bij bijvoorbeeld de ECB.

Wanneer kan de rente nu omlaag?

Al met al zullen de financiële markten zich erop moeten instellen dat de rente waarschijnlijk nog wel een tijdje zo hoog blijft als nu, maar dat renteverhógingen niet aan de orde zijn. De markt rekent er op dat de rente voor de zomer niet meer omlaag zal gaan. Maar 18 september en 7 november zijn redelijke kanshebbers.

Volgens de FedWatch Tool van CME Group is de kans dat de rente in september omlaag gaat ingeprijsd op 53,8%: iets hoger dan voor het rentebesluit. De kans dat het 7 november wordt, is ingeprijsd op 57,4%.

De markt gaat er vooralsnog niet van uit dat het er dit jaar helemaal niet meer van komt. De kans dat de rente in december nog altijd 5,25% tot 5,50% bedraagt, wordt ingeschat op slechts 15,8%.

Dit zijn de verwachtingen voor september:

De Amerikaanse presidentsverkiezingen van begin november hebben volgens Powell geen invloed op het rentebeleid. "De Fed doet alleen wat in haar ogen het best is voor de economie en houdt zich niet bezig met politiek", zei hij.

Balans wordt in lager tempo afgebouwd

Verder kondigde de Federal Reserve aan dat vanaf juni het tempo van de afbouw van de de gigantische portefeuille van staatsobligaties en door hypotheek gedekte waardepapieren (opgebouwd tijdens de coronapandemie) wordt verlaagd.

Op dit moment wordt elke maand voor zo'n $60 miljard aan aflopende obligaties niet opnieuw geïnvesteerd. Uit de notulen van het vorige rentebesluit bleek dat Fed-officials het tempo van afbouw wilden halveren. Maar het tempo gaat nog verder omlaag, zo blijkt nu: naar $25 miljard aan aflopende obligaties per maand. Powell zegt hiermee marktschokken te willen voorkomen.

Wall Street eindigt overwegend in het rood, maar schade valt mee

Wall Street was de dag afwachtend begonnen. Vlak nadat Powell had gezegd dat een renteverhoging niet aan de orde is, schoten de drie belangrijkste indices omhoog. Maar later zakten ze weer in. De S&P 500 sloot uiteindelijk 0,3% lager op 5.018,39 punten. De Nasdaq eindigde eveneens 0,3% in de min, maar de Dow Jones-index won nipt (met 0,2%).

Dat het verlies van de Nasdaq aardig beperkt is, suggereert dat de markt het commentaar als redelijk 'dovish' beschouwt. Techbedrijven zijn immers bovengemiddeld rentegevoelig.

Lange rente daalt iets

De rente op Amerikaans staatspapier komt wat tot rust nu het scenario van een renteverhoging van tafel is en de Fed bereid is om bij een onverwachte verslechtering van de arbeidsmarkt alsnog de rente te verlagen. Gisteren noteerde de tienjaarsrente nog 4,67% en nu 4 basispunten minder op 4,63%.

Koersen goud en bitcoin dalen

De prijzen van goud en bitcoin stonden voorafgaand aan het rentebesluit onder druk. De verwachting was dat de Fed de rente langere tijd hoog zou houden en dat is geen wenkend perspectief voor goud en crypto's. Deze beleggingen leveren immers geen rente op, waardoor het aantrekkelijker wordt om je geld in bijvoorbeeld obligaties of spaargeld te steken.

De persconferentie leverde geen negatieve verrassing op, waardoor de goud- en bitcoinprijs niet verder daalden. Desalniettemin leed de bitcoin vandaag een gevoelig verlies van 8,3% (= ruim $5.000) tot $57.840.

De dollar werd iets zwakker ten opzichte van de euro.

Highlights persconferentie

Tot slot de highlights van de persconferentie:

• Fed-voorzitter Jerome Powell wijst op het dubbele mandaat van de Fed: volledige werkgelegenheid en prijsstabiliteit.
• De arbeidsmarkt is nog steeds relatief krap, maar vraag en aanbod zijn volgens Powell wel beter in balans. Er is meer aanbod van arbeid.
• De inflatie is flink naar beneden gekomen, maar nog wel boven de lange-termijndoelstelling van 2%.
• De inflatie is bovendien hoger dan verwacht. Powell wijst op de kern PCE-inflatie van 2,8% en de reguliere PCE-inflatie van 2,7%. Dat valt tegen.
• Een hoge inflatie holt de koopkracht aan en dat moet dus worden bestreden, benadrukt Powell.
• Ook onderstreept hij meerdere malen dat de Fed nog steeds vastberaden om het doel van 2% te behalen.
• Dit moet 'op den duur' worden bereikt zegt Powell. Hij herhaalt nog eens de woorden 'op den duur', wat suggereert dat er geen enorme haast bij is.
• Er is ook geen concreet tijdpad waarop de inflatie naar die 2% moet gaan. "Restrictief monetair beleid heeft nu eenmaal tijd nodig om effect te sorteren", zegt Powell. Hoe lang dat gaat duren en hoe geduldig de Fed is, hangt volgens hem af van alle inkomende data en de prognose.
• Powell ziet geen aanleiding om de rente te verhogen. Het huidige tarief is volgens hem gepast om het inflatiedoel te bereiken. Pas als de Fed denkt dat dit onvoldoende is, is een renteverhoging aan de orde. Maar daar ziet de Fed geen bewijs voor.
• Powell herhaalt ook meerdere keren dat het federal funds rate hoog zal blijven tot de Fed meer vertrouwen heeft dat de inflatie echt duurzaam op weg is naar de gewenste 2%.
• Maar de Fed is ook bereid om te reageren op onverwachte verzwakking van de arbeidsmarkt.
• Powell schetst het dilemma waar de Fed mee worstelt: de rente te snel of te hard verlagen kan ertoe leiden dat de inflatie weer opvlamt. Maar te laat of te weinig doen kan de economie en werkgelegenheid aantasten.
• De Fed zal voor het toekomstige rentebeleid de inkomende data nauwgezet volgen.
• Powell bevestigt dat de balans verder wordt afgebouwd, maar dat het tempo waarin dat gebeurt vanaf juni wordt verlaagd.
• De Fed wil zo dit proces meer geleidelijk laten verlopen, om marktschokken te voorkomen.
• Powell laat zich niet uit over de volgende rentebesluiten dit jaar. Hij schetst drie scenario's. Als de arbeidsmarkt sterk blijft en de inflatie zijwaarts beweegt zonder dat er zicht op is dat deze gaat dalen, zal de Fed afzien van een renteverlaging. Maar een renteverlaging is wèl aan de orde als de inflatie echt de juiste kant op beweegt of als de arbeidsmarkt onverwacht verzwakt.
• Powell wijst erop dat hogere lonen en inflatie niet altijd hand in hand gaan. Vorig jaar maakte de VS een periode door van sterke economische groei, met een sterke arbeidsmarkt, maar ook een forse daling van de inflatie. Er zijn meer factoren van invloed op de inflatie, zoals de toeleveringsketen.
  
• Bij het vorige rentebesluit hield de Fed vast aan drie renteverlagingen dit jaar. Of dat nog steeds aan de orde is, daar wil Powell geen antwoord op geven. Hij herhaalt alleen dat de Fed meer vertrouwen wil hebben dat de inflatie goed op weg is naar het streefcijfer.
• Powell erkent dat het langer duurt voordat dat vertrouwen er is. Hij kan niet vertellen wanneer dat zal zijn.
• Powell zegt dat de Fed de luxe heeft om geduldig te zijn. Een verschil met landen die ook renteverlagingen willen doorvoeren (zoals de eurozone) is dat zij niet zo'n hoge economische groei hebben als de VS.
• Hij verwacht dat de inflatie in de loop van dit jaar weer zal dalen. Maar het vertrouwen daarin is wel lager dan voorheen vanwege de data die zijn binnen gekomen.
• Is er een kans dat de rente dit jaar helemaal niet meer omlaag gaat? Ook daarop geeft Powell geen antwoord, behalve - wederom - dat het ongepast is om de rente te verlagen terwijl er nog onvoldoende vertrouwen is de inflatie de juiste richting op gaat. Hij sluit niet uit dat er dit jaar helemaal geen renteverlaging meer komt: dat is ook een scenario.
• Powell wijst er meerdere keren op dat volledige werkgelegenheid is ook een mandaat van de Fed, naast prijsstabiliteit. De focus lag de laatste tijd vooral op inflatie, maar nu kijkt de Fed ook naar het andere mandaat.
• Een journalist wil weten of Powell stagflatie (economische groeivertraging in combinatie met een hoge inflatie) als een risico ziet. Powell is verbaasd over deze vraag. Hij wijst erop dat nu sprake is van een economische groei van 3%, wat hij solide vindt, en een inflatie van onder de 3%. "Ik vraag me af hoe u hierbij komt", zegt hij.
• De Amerikaanse presidentsverkiezingen hebben volgens Powell geen invloed op het rentebeleid. De Fed doet alleen wat in haar ogen het best is voor de economie en let niet op politiek. "Daar worden we niet voor ingehuurd."
• Powell erkent dat de loongroei nog altijd hoog is. Sinds de piek van enkele jaren geleden is deze substantieel gedaald, maar nog niet terug op het niveau van voor de uitbraak van de coronapandemie.

Auteur: Jasperien van Weerdt

Jasperien van Weerdt is redacteur bij IEX, IEXGeld, Belegger.nl en Beursduivel en auteur van het boek 'Financieel fit in 30 dagen'.

Meer over Jasperien van Weerdt